Luật Đất đai 2024 đã được Quốc hội thông qua và dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 01/01/2025. Tuy nhiên, có hai quy định quan trọng của luật này sẽ có hiệu lực sớm hơn, ngay từ ngày 01/04/2024. Đây là những thay đổi đáng chú ý mà người dân và doanh nghiệp cần nắm rõ để đảm bảo tuân thủ pháp luật và tận dụng các cơ hội mới.
Quy định về hoạt động lấn biển
Một trong những điểm mới quan trọng có hiệu lực từ tháng 4/2024 là quy định về hoạt động lấn biển, được nêu rõ tại Điều 190 của Luật Đất đai 2024. Đây là lần đầu tiên hoạt động lấn biển được quy định cụ thể trong luật, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đến việc khai thác hiệu quả và bền vững tài nguyên biển.
Theo quy định mới, Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân sử dụng vốn, kỹ thuật, công nghệ để thực hiện các hoạt động lấn biển. Đồng thời, Nhà nước cũng có chính sách hỗ trợ, ưu đãi cho nhà đầu tư thực hiện hoạt động này. Điều này mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp và cá nhân muốn đầu tư vào các dự án ven biển, góp phần phát triển kinh tế biển của đất nước.
Tuy nhiên, để đảm bảo tính bền vững và bảo vệ môi trường, hoạt động lấn biển phải tuân thủ 5 nguyên tắc quan trọng:
Thứ nhất, phải đảm bảo quốc phòng, an ninh, chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán và lợi ích quốc gia trên biển. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ chủ quyền biển đảo trong bối cảnh tình hình Biển Đông còn nhiều phức tạp.
Thứ hai, các hoạt động lấn biển phải dựa trên cơ sở đánh giá đầy đủ về kinh tế, xã hội, môi trường. Yêu cầu này nhằm đảm bảo phát triển bền vững, bảo tồn đa dạng sinh học, và tính đến các yếu tố tự nhiên cũng như tác động của thiên tai, biến đổi khí hậu và nước biển dâng.
Thứ ba, hoạt động lấn biển phải phù hợp với quy hoạch tỉnh hoặc quy hoạch sử dụng đất cấp huyện hoặc quy hoạch xây dựng hoặc quy hoạch đô thị. Điều này đảm bảo tính đồng bộ trong phát triển không gian biển và đất liền.
Thứ tư, việc lấn biển phải khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên biển, đồng thời bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các bên liên quan và quyền tiếp cận biển của người dân, cộng đồng.
Cuối cùng, mọi hoạt động lấn biển đều phải được lập thành dự án đầu tư hoặc hạng mục của dự án đầu tư theo quy định của pháp luật. Điều này giúp quản lý chặt chẽ và minh bạch các hoạt động lấn biển.
Đặc biệt, luật quy định rõ các trường hợp hoạt động lấn biển phải được Quốc hội hoặc Thủ tướng Chính phủ chấp thuận, quyết định chủ trương đầu tư. Đây là những khu vực nhạy cảm như di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh, di sản thiên nhiên, vườn quốc gia, khu bảo tồn biển, cảng biển, cửa sông và các khu vực phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh.
Về mặt quản lý, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về hoạt động lấn biển. Các bộ, ngành liên quan sẽ có trách nhiệm quản lý, kiểm tra hoạt động lấn biển trong phạm vi nhiệm vụ của mình. Ở cấp địa phương, UBND tỉnh sẽ chịu trách nhiệm quản lý, giao đất, cho thuê đất để lấn biển, cũng như thanh tra, kiểm tra hoạt động lấn biển trên địa bàn.
Sửa đổi, bổ sung quy định về cho thuê rừng và chuyển mục đích sử dụng rừng
Điều 248 của Luật Đất đai 2024 đã sửa đổi, bổ sung một số điều quan trọng của Luật Lâm nghiệp số 16/2017/QH14. Những thay đổi này tập trung vào nguyên tắc, căn cứ giao rừng, cho thuê rừng, và chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác. Đây là những điểm mới quan trọng có hiệu lực từ 01/04/2024, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác quản lý, sử dụng và bảo vệ rừng.
Về nguyên tắc chuyển mục đích sử dụng rừng, luật mới nhấn mạnh việc phải phù hợp với quy hoạch lâm nghiệp cấp quốc gia hoặc quy hoạch tỉnh hoặc quy hoạch sử dụng đất cấp huyện. Điều này đảm bảo tính thống nhất trong quản lý và sử dụng đất rừng.
Một điểm đáng chú ý là việc hạn chế chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên sang mục đích khác. Luật chỉ cho phép chuyển đổi trong trường hợp các dự án quan trọng quốc gia, dự án phục vụ quốc phòng, an ninh hoặc các dự án cấp thiết khác theo tiêu chí do Chính phủ quy định. Quy định này nhằm bảo vệ diện tích rừng tự nhiên còn lại của đất nước, góp phần bảo tồn đa dạng sinh học và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Luật cũng quy định rõ về việc không giao, cho thuê diện tích rừng đang có tranh chấp và không cho phép chủ rừng cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân khác thuê diện tích rừng tự nhiên, rừng trồng do Nhà nước đầu tư. Điều này giúp tránh các tranh chấp pháp lý và đảm bảo quyền lợi của Nhà nước đối với tài nguyên rừng.
Một điểm mới quan trọng khác là việc thống nhất, đồng bộ giữa việc giao rừng, cho thuê rừng với giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất và thu hồi đất. Thời hạn và hạn mức giao rừng, cho thuê rừng cũng phải phù hợp với thời hạn, hạn mức giao đất, cho thuê đất. Quy định này giúp tạo sự nhất quán trong quản lý đất đai và tài nguyên rừng.
Luật mới cũng nhấn mạnh việc bảo đảm công khai, minh bạch trong giao rừng, cho thuê rừng, có sự tham gia của người dân địa phương. Đặc biệt, luật quy định không phân biệt đối xử về tôn giáo, tín ngưỡng và giới trong quá trình này. Điều này thể hiện sự tiến bộ trong chính sách quản lý rừng, hướng tới công bằng và bình đẳng.
Một điểm đáng chú ý khác là việc ưu tiên giao rừng cho đồng bào dân tộc thiểu số, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư có phong tục, tập quán, văn hóa, tín ngưỡng, truyền thống gắn bó với rừng. Quy định này thể hiện sự tôn trọng đối với không gian sinh tồn và văn hóa truyền thống của các cộng đồng địa phương, đồng thời khuyến khích sự tham gia của họ trong công tác bảo vệ và phát triển rừng.
Về điều kiện chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác, luật quy định rõ bốn điều kiện cần đáp ứng. Ngoài việc phù hợp với quy hoạch, dự án phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định chủ trương chuyển đổi và phê duyệt. Đặc biệt, luật yêu cầu phải có phương án trồng rừng thay thế được phê duyệt hoặc hoàn thành trách nhiệm nộp tiền trồng rừng thay thế. Điều này nhằm đảm bảo duy trì và phát triển diện tích rừng quốc gia.
Từ ngày 01/04/2024, thẩm quyền quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng cũng có sự thay đổi. HĐND cấp tỉnh sẽ có quyền quyết định, trừ các trường hợp thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ. UBND cấp tỉnh và cấp huyện cũng được phân cấp quyền quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng rừng đối với các đối tượng khác nhau.
Luật Đất đai có thể hiệu lực từ 1/7/2024
Mặc dù Luật Đất đai 2024 ban đầu dự kiến có hiệu lực từ ngày 01/01/2025, nhưng theo chỉ đạo mới nhất của Thủ tướng Chính phủ, luật này có thể sẽ được đề xuất có hiệu lực sớm hơn, từ ngày 01/07/2024. Điều này thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc đưa những quy định mới của Luật Đất đai vào cuộc sống càng sớm càng tốt.
Để chuẩn bị cho việc triển khai thi hành Luật Đất đai 2024, Thủ tướng đã giao nhiệm vụ cho Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan để xây dựng và trình Chính phủ một loạt các Nghị định quan trọng. Các Nghị định này sẽ quy định chi tiết về nhiều vấn đề then chốt như:
- Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai.
- Quy định về điều tra cơ bản đất đai; đăng ký, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất và hệ thống thông tin đất đai.
- Quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
- Quy định về giá đất.
- Quy định về lấn biển.
- Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.
Việc xây dựng và ban hành các Nghị định này là rất quan trọng, vì chúng sẽ cung cấp hướng dẫn cụ thể để thực thi Luật Đất đai 2024 một cách hiệu quả. Đặc biệt, các quy định về giá đất, bồi thường khi thu hồi đất và lấn biển sẽ có tác động lớn đến quyền lợi của người dân và doanh nghiệp.
Với việc đẩy nhanh tiến độ ban hành các văn bản hướng dẫn, Chính phủ hy vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi để Luật Đất đai 2024 có thể đi vào cuộc sống sớm hơn dự kiến.
About The Author
